Mijn onderzoek in de media:
Een selectie:
- ‘Deze mensen hebben een doodswens en zijn niet ernstig ziek, that’s it’, Trouw, 31 januari 2020
- Steun voor wetsvoorstel is onzeker na kritisch rapport; Voltooid leven, NRC Handelsblad & NRC.NEXT, 31 Jan 2020
- ‘Práát met mensen over hun wens te sterven’, NRC Handelsblad & NRC.NEXT, 31 Januari 2020
- Doodswens is vaak niet definitief, NRC Handelsblad, 30 januari 2020
- Praat met mensen over hun wens om te sterven, NRC Handelsblad, 30 januari 2020
- Langverwacht advies kust debat over debat over ‘voltooid leven’ wakker, Volkskrant, 30 januari 2020
- van de Wier, Marten, Els van Wijngaarden zoekt voor de regering uit hoeveel mensen hun leven ‘voltooid’ vinden, 18 januari 2019, Trouw
- Gesprek met Els van Wijngaarden over voltooid leven, De Verwondering, NCRV, 15 oktober 2017.
- Wat is precies een ‘voltooid leven’? NOS Met het Oog op Morgen, Radio 1, 17 maart 2017. (RADIO)
- Blanken, Henk, Als het over doodgaan gaat, zijn we nog niet half zo liberaal als we denken, De Correspondent, februari 2017.
- Jonkers, Aliëtte, Niet ‘fiksen’, maar luisteren. Omgaan met cliënten met voltooid leven, Nursing, februari 2017.
- Van Tendeloo, Hanne, Voltooid leven: Wat als ouderen levensmoe zijn? HUMO, 15 December 2016, p. 144-150.
- Hovius, R. En de verliezen stapelen zich op, Volkskrant, 26 november 2016, p.16-10. ****
- Het is intrigerend dat mensen uit het leven willen stappen, NOS Radio 1, 22 November 2016. Zie ook: ‘Als ik doorvroeg merkte ik dat ze toch niet meteen dood wilden’, NOS website, 22 November 2016. (RADIO)
- Wanneer is een leven voltooid? PAUW, NPO 1, 26 oktober 2016. (TV)
- Bos, K., Het einde van je leven bepaal je niet zomaar, NRC Handelsblad, 14 oktober 2016.
- Oostveen, M., Waarom mensen dood en toch een nieuwe heup willen, Volkskrant, 14 oktober 2016.
- Schuetze, C.F., Dutch Law Would Allow Assisted Suicide for Healthy Older People, The New York Times, 13 oktober 2016.
- Dood vanbinnen, NOS journaal van 18 en 20 uur, 13 oktober 2016. (TV)
- van der Meulen, H., Hoe voltooid is een voltooid leven? Extra bingo is geen oplossing, De Groene Amsterdammer, 2 juni 2016.
- Wijngaarden, E.J. van, Tot de dood ons niet scheidt. Samen uit het leven: een romantische mythe, De Standaard, 10 oktober 2015.
- Wijngaarden, E.J. van, Samen uit het leven stappen is niet zo romantisch, Vrij Nederland, 3 oktober 2015.
- Kuiken, A., Naar het verpleeghuis? Dan liever sterven. Dagblad Trouw, 9 mei 2015, p. 1.
Podcasts:
- ArtsenPodcast: Hebben ouderen recht op hulp bij zelfdoding, Artsen Podcast KNMG, 3 september 2020
- Podcast: Dit moet je weten over voltooid leven, NRC Haagse Zaken, 1 februari 2020
- Podcast: Rapport voltooid leven vooral goed nieuws voor Christen Unie, De stemming van Vullings en van der Wulp, NPO radio 1 podcast, 31 januari 2020
- Podcast: Waarom voltooid leven de formatie zo frustreert (en de partijen er nu niet uit gaan komen), De Correspondent, juli 2017, in de serie Goede Gesprekken van Lex Bolmeijer.
Boekbeprekingen:
- Kan het leven voltooid zijn? Filosofie Magazine mei 2018, P.28-33.
- Bruntink, Rob, Verschenen: Voltooid leven, Pallium, nr. 2, 2017, p. 7.
- Vathorst, Suzanne van de, Het lijden onder ogen zien, Tijdschrift voor Gezondheid en Ethiek, nr. 1, p.31
- Hilhorst, Marijke, In Beeld: Voltooid Leven, Relevant, januari 2017, p.30.
- Bergmann, Jonathan, Voltooide levens intens verwoord, Volzin, januari 2017, pag. 54.
- AD Leestip van de Week: Voltooid leven, Algemeen Dagblad, 14 januari 2017, p. 30.
- Vink, Ton, Hoezo een ‘voltooid’ leven? Review Artikel. Filosofie & Praktijk, december 2016, p.67-77.
- Hovius, R. En de verliezen stapelen zich op, Volkskrant, 26 november 2016, p.16-10. ****
- Van Soest, A., Voltooid leven? Kijk naar rauwe werkelijkheid, ND, 25 november 2016.
- Maassen, H. Voltooid leven is altijd ambivalent, Medisch Contact, 4 november 2016.
Overigen:
- Waarom het goed is dat Kamer zich uitspreekt over Pia Dijkstra’s ‘voltooid leven’, Elsevier Weekblad, 24 juli 2020
- Moet voor 1.700 ouderen een wet komen die bij veel meer ouderen het gevoel versterkt dat hun leven ‘voltooid’ is? Volkskrant, 19 juli 2020
- Geachte Pia Dijkstra, waarom komt u nu opeens met voltooid leven-wetsvoorstel?, Elsevier Weekblad, 18 juli 2020
- D66-Kamerlid Dijkstra dient omstreden wet over ‘voltooid leven’ bij Kamer in, Volkskrant, 17 juli 2020
- Wet over voltooid leven is klaar, maar voor Rutte III is de druk eraf, NRC, 17 juli 2020
- Doodswens, De Groene Amsterdammer, 5 februari 2020
- Voltooid leven lijkt geen bruikbare route meer naar zachte dood; Hoofdredactioneel commentaar NRC & NRC.Next, 3 februari 2020
- Houd oog voor de stervende mens, Trouw, 3 februari 2020
- Respecteer voltooid leven, De Volkskrant, 3 Februari 2020
- Prik door het frame dat ‘voltooid leven’ heet; Column Rosanne Hertzberger, NRC & NRC.NEXT, 1 februari 2020
- ‘Ik doe vrolijk en ik overschreeuw mezelf’; Voltooid leven Hoe is het leven van mensen met een doodswens? NRC & NRC.NEXT, 1 februari 2020
- Een humane uitweg, Het Voltooid Leven-rapport laat vooral zien hoe lastig deze kwestie nog wordt, Volkskrant, 1 februari 2020
- Onverantwoord, De Telegraaf, 1 februari 2020
- ‘Autonomie over einde leven’, De Telegraaf, 1 februari 2020
- Waarom Els van Wijngaarden, de vrouw die ‘voltooid leven’ uitploos, die term helemaal verkeerd vindt, Trouw, 31 januari 2020
- Voor D66 wordt het na dit rapport niet eenvoudiger, Trouw, 31 januari 2020
- Geef mij in de winter maar een halve pil van Drion’, Leidsch Dagblad & Noordhollands Dagblad, 31 januari 2020
- ‘Ik wil waardig sterven, niet door een enge pil’, AD/Algemeen Dagblad, 31 januari 2020
- Kabinet ziet af van ruimere stervenswet, Reformatorisch Dagblad, 31 januari 2020
- Een laatste pil of mantelzorg tot het bittere eind? De Volkskrant, 31 januari 2020
- Maak werk van wet voltooid leven, NRC.NEXT 31 januari 2020
- Voltooid leven blijkt ongelukkige verzamelnaam, Nederlands Dagblad, 31 januari 2020
- Niet ernstig ziek, toch klaar met het leven, Leidsch Dagblad , 31 januari 2020
- ‘Nieuwe regeling geen oplossing’, Leidsch Dagblad, 31 januari 2020
- Onderzoeker: Voltooid leven is vooral een frame, RD, 31 januari 2020
- Stervenswens heet hangijzer, De Telegraaf, 31 januari 2020
- Stervenshulp bij voltooid leven? College rechten van de mens.nl, 31 januari 2020
- Een voltooid leven, kunnen we daar samen wat aan doen?, Trouw, 30 januari 2020
- Wat zijn we nu wijzer geworden over de doodswens van 55-plussers?, Trouw, 30 januari 2020
- Bij voltooid leven wil je niet afhankelijk zijn van artsen, Trouw, 30 januari 2020
- ‘De dood komt als God het wil’, NRC.NEXT, 30 januari 2020
- Langverwacht advies over voltooid leven zet Den Haag op scherp, De Volkskrant, 30 januari 2020
- Commissie ziet grote behoefte aan ‘pil van Drion’, Volkskrant, 30 januari 2020
- ‘Hiermee hoef ik nooit van een arts afhankelijk te zijn’, De Volkskrant, 30 januari 2020
- Rapport ‘voltooid leven’: ruim tienduizend 55-plussers met doodswens, NOS.nl 30 januari 2020
- D66 komt met wetsvoorstel voor hulp bij voltooid leven, NOS.nl, 30 januari 2020
- Segers (CU) na commissie Voltooid Leven: ‘Wet D66 geen begaanbare weg’, NPO Radio 1, 30 januari 2020
- Onderzoek: tienduizend 55-plussers willen dood zonder dat zij ernstig ziek zijn, AD, 30 januari 2020
- Achter doodswens van ouderen schuilt zorgvraag, Skipr, 30 januari 2020
- Commissie presenteert onderzoek naar ‘voltooid leven’, ANP & Dagblad van het Noorden, 30 januari 2020
- Onderzoek: tienduizend 55-plussers willen dood zonder dat zij ernstig ziek zijn, Dagblad van het Noorden, 30 januari 2020
- Tienduizend 55-plussers zijn niet ernstig ziek, maar willen toch hun leven beëindigen, Noordhollands Dagblad, 30 januari 2020
- Commissie voltooid leven: Tienduizend 55-plussers hebben doodswens, Nu.nl, 30 januari 2020
- Reacties op rapport voltooid leven: ‘De mythe is doorgeprikt’, Nu.nl, 30 januari 2020
- De Jonge: nieuwe regeling niet oplossing voor ‘voltooid leven’, ANP & RD, 30 januari
- Duizenden Nederlanders willen dood omdat hun leven voltooid is, ANP & Hart voor Nederland, 30 januari 2020
- Grote groep ouderen met doodswens, Het Parool, 30 januari 2020
- Minister: Wet ‘voltooid leven’ geen antwoord op doodswens 55-plussers, Het Parool, 30 januari 2020
- Onderzoek: vrouwen en stedelingen koesteren vaker doodswens, Het Parool, 30 januari 2020
- Stap voor wet ’voltooid leven’, De Telegraaf, 30 januari 2020
- Mensen met doodswens willen zelfdodingsmiddel in huis, De Telegraaf, 30 januari 2020
- Tienduizend 55-plussers willen eigenlijk dood, Metro, 30 januari 2020
- Pia Dijkstra: Wetsvoorstel Voltooid Leven gaat door, BNR.nl, 30 januari 2020
- Onderzoek over voltooid leven laat zingevingsprobleem zien, NPV.nl, 30 januari 2020
- Onderzoek: 10.000 ouderen zonder ernstige ziekte hebben doodswens, RTL Nieuws,
- 30 januari 2020
- ‘Voltooid leven’ verdeelt tot op bot, Nederlands Dagblad, 30 januari 2020
- Commentaar: Uitkomsten onderzoek naar voltooid leven schreeuwen om verder onderzoek, IJmuider Courant & Gooi en Eemlander, 30 januari 2020
- Commissie presenteert onderzoek naar ‘voltooid leven’, Leeuwarder Courant, 30 januari 2020
- D66 staat weer wat eenzamer in de ‘voltooid leven’-kwestie, Elsevier Weekblad, 30 januari 2020
- Onderzoek. Naar voltooid leven, Nieuwsuur en NOS Journaal, 30 januari 2020.
- Euthanasie is niet het antwoord” interview met Hugo de Jonge, BNR Nieuwsradio, 30 januari 2020
- (On)voltooid leven, hele serie artikelen in Trouw in aanloop naar de presentatie van ons rapport, januari 2020
- van de Wier, Kieskamp en Steenhuis, Een wegwijzer in het doolhof van voltooid leven, 11 januari 2020, Trouw
- Scheepstra, Wouter, Het kan een vlucht naar voren zijn. Deskundigen duiden het thema ‘samen sterven’, 21th January 2019, Volkskrant.
- Onderzoek naar aantal ouderen dat leven als voltooid ziet, 24th January 2019, Nationale Zorggids.
- Opdracht van de regering: Els onderzoekt hoeveel Nederlanders dood willen (én waarom), 18th January 2019, RTL Nieuws
- de Jong, PH, Wetenschappelijk onderzoek moet helderheid verschaffen over de doodswens van mensen die hun leven ‘voltooid’ achten, 17th January, Nederlands Dagblad.
- Gunst, J, Onderzoeksteam brengt groep levensmoede senioren in kaart, 17th January 2019, Reformatorisch Dagblad.
- Nyst, E.,Vier ton voor Utrechts onderzoek naar voltooid leven, 17th January 2019, Medisch Contact.
- Interview: Als je echt niet verder wilt, moet daar een middel voor beschikbaar komen? Margriet, 1-8 februari 2018, p.48-54.
- Steun voor stervenswet minder groot dan gedacht, Reformatorisch Dagblad, 30 oktober 2017.
- Studiogesprek: Australische Dr. Death komt met een zelfmoordkist, Nieuwsuur, 27 oktober 2017.
- Studiegesprek: Als ouderen zeggen dat ze dood willen…, Jacobine op Zondag, 24 september 2017.
- Kreulen, Edwin, In eenzaamheid beslissen om eruit te stappen, Trouw, 13 september 2017, p.28-29.
- Bovenkamp, Jasper van den, De tragiek achter de term voltooid leven, ChristenUnie Magazine, uitgave 10,, 2017, p.38-41.
- Poppe, Martineke, Mijn leven was een feestje, maar nu is het klaar, EVA, nr 6, 2017, p.50-52.
- Wijck, Frank van, De vlucht vooruit: dilemma’s aan het einde van het leven, Huisarts & Wetenschap, juni 2017, p. 304-305
- Keukens, Rob, Verlangen naar het einde, Tijdschrift voor Verpleegkundigen, april 2017, p.27-29
- Maas, Jessica, Het debat over voltooid leven roept ook angst op, Zorg+Welzijn, april 2017.
- Beverdam, Gerard, ‘Voltooid leven’ vraagt betere geestelijke zorg, Nederlands Dagblad, 6 april 2017.
- Panne, Esther van der, Een eenzame worsteling, Woord & Dienst, nr. 3, maart 2017, p.16-19.
- Heijden, Marieke van der, Wanneer is een leven voltooid? Onderzoek stelt vragen bij een wetsvoorstel, MAX Magazine, nr.7, 18 februari 2017, p.20-21.
- Vijf tips voor als je cliënt ‘klaar is met leven’, Nursing Online, februari 2017.
- Van Wijngaarden, Els, Voltooid leven moeilijk te bepalen, Trouw, 10 december 2016.
- Aarts, F., 3 Vragen over ‘voltooid leven’, Nursing, December 2016.
- Koedam, Ineke, In beeld: Els van Wijngaarden, Landelijk Expertise Centrum Sterven, 27 november 2016
- Van Soest, A., Wet voltooid leven is onuitvoerbaar, ND, 23 november 2016.
- Het is intrigerend dat mensen uit het leven willen stappen, NOS Radio 1, 22 november 2016. Zie ook: ‘Als ik doorvroeg merkte ik dat ze toch niet meteen dood wilden’, NOS website, 22 november 2016. (RADIO)
- Stam, C. ‘Constant dilemma over de dood en het moment’, Zorg+Welzijn, 21 november 2016
- Meer onderzoek nodig naar definitie ‘voltooid leven’, RTV Oost, 10 november 2016. (TV)
- Wanneer is je leven eigenlijk voltooid? Langs de lijn en omstreken, Radio 1, 8 november 2016. (RADIO)
- Bolwijn, M., Duidelijke daad laat ook vragen open. Politiek statement euthanasie als rouwadvertentie, Volkskrant, 26 oktober 2016.
- Kreulen, E., Kuiken, A., Dilemma’s van de dubbele dood, Trouw, 26 oktober 2016.
- Santen, H. van, Hoofdredactioneel: De grens van voltooid leven, Medisch Contact, 19 oktober 2016.
- Van Schoonhoven, G., Over euthanasie: ‘Kan dit niet anders worden opgelost?’ Elsevier, 18 oktober 2016.
- Els van Wijngaarden, Weinig aandacht voor complexiteit van het probleem, Trouw, 14 oktober 2016, p.5.
- Els van Wijngaarden neemt deel aan gesprek op Radio 1 over voltooid leven: Schnabel: ‘Stervensbegeleider Schippers griezelige functie‘, Dit is de Dag, Radio 1, 13 oktober 2016.
- Van Hengel, W., Weinig oog voor sociale nood ouderen, Reformatorisch Dagblad, 13 oktober 2016
- Boex, H., Samen sterven lijkt mooi, tót het zover is, Algemeen Dagblad, 2 juli 2016.
- Wijngaarden, E.J van, De verlossers van de levenseindekliniek, Kijkervaring op www.zorgethiek.nu, februari 2016.
- Els van Wijngaarden vertelt over haar onderzoek en reageert op het adviesrapport van de Commissie Schnabel bij Jacobine op Zondag op NPO 2: Mijn leven is voltooid, mag ik dood?, 7 februari 2016. (TV)
- Gunst, J., Beeld van levensmoede ouderen gekanteld, RD, 5 februari 2016.
- Versteegh, M., Het verdriet van de verloren verbinding, Relevant, nr 1, 2016.
- Gunst, J., Zelfgekozen dood meer worsteling dan rationele keuze, RD, 18 januari 2016.
- Els van Wijngaarden vertelt over het onderzoek bij Dit is de Dag, Radio 1: Zelfgekozen levenseinde bij voltooid leven is geen sec rationele keuze, 18 januari 2016. (RADIO)
- Breggen, M. van der, Zelfgekozen levenseinde is constant dilemma, Nederlands Dagblad, 18 januari 2016
- Steenbergen, E. van, Écht praten over levenseinde lastig, NRC Handelsblad, 16 januari 2016.
- Els van Wijngaarden vertelt over het onderzoek bij NOS Radio 1: Niet ziek en toch een doodswens, 16 januari 2016. (RADIO)
- Sweers, A., Voltooid leven is een maatschappelijke probleem, Vakblad Uitvaart, september 2015.
- Sweers, A., ‘Kom alstublieft niet met de bingo aanzetten’, Zorg+Welzijn, juni 2015.
- Els van Wijngaarden vertelt over het onderzoek op NOS radioprogramma Met Het Oog Op Morgen:
Een voltooid leven? NOS Met Het Oog Op Morgen, Radio 1, 25 mei 2015. (RADIO) - Bert Keizer reageert in Filosofie Magazine op ons onderzoek:
, H. (2015, 21 mei) Met Muziek van Bach op de po is echt veel prettiger. Filosofie.nl. - Wijngaarden, E.J. van & Leget, C. (2015, 20 mei) ‘Voltooid leven’ is niet mooi. Nederlands Dagblad, p.9.
- Dekker, M., Steenbergen, E. van (2015, 13 mei) Als je je oud, eenzaam en bang voelt, wat dan? NRC Handelsblad, p.9.
- Redactioneel commentaar (2015, 11 mei) De schijn van een ‘voltooid leven’. Friesch Dagblad.
- Hoofdredactioneel commentaar (2015, 11 mei) Eenzame, bange ouderen verdienen aandacht, geen stervenshulp. p.25.
- Smal, E. (2015, 9 mei) Ouderen die leven voltooid vinden zijn vaak gewoon eenzaam. NRC.nl.
- Kuiken, A., ‘Voltooid leven’ is vaak een rotleven. Dagblad Trouw, 9 mei 2015, p. 8.
Els van Wijngaarden vertelt over het onderzoek bij het discussieprogramma ARENA op NL 2:
Zelfdoding bij levensmoeheid? Dit is de Dag, NPO 2, 8 april 2015.